In de zomer van 2015 keerde Mokhallad Rasem terug naar zijn geboorteland, naar de stad waar hij zijn loopbaan als theatermaker begon: Bagdad. In 2003 viel een coalitie van Amerikaanse en Britse troepen Irak binnen om Saddam Houssein ten val te brengen. Sindsdien is het land in een uitzichtloze spiraal van een burgeroorlog terechtgekomen, waarbij soennieten en sji’ieten tegenover elkaar staan in een totaal ontwricht land.

In Bagdad ging Mokhallad op zoek naar een generatie jonge mensen die opgegroeid is in de oorlogsellende. Hij deed er een workshop met een vijftigtal deelnemers, vroeg hen naar hun dromen en liet hen die presenteren aan een publiek. Het hele werkproces en de dromen legde hij vast in de aangrijpende documentaire Tussen droom en realiteit.

Het thema van de workshop – realiteit versus droom – leverde gaandeweg tientallen treffende videoportretten op van jonge mensen in Bagdad die vertellen over de realiteit waarvan zij dromen. In vele varianten werd gesproken over het verlangen naar een gewoon leven, zonder conflict, zonder oorlog, zonder godsdienst, zonder steeds weer de dood... Wie zou ik dan zijn? Hoe zou het leven, mijn leven dan zijn? Elke avond kon het publiek komen kijken naar de interviews die Mokhallad had gefilmd, en elke avond werd daarover gediscussieerd: de zoektocht naar een antwoord op die vragen bleek zeer herkenbaar en de nood om gehoord te worden zeer groot.

Mokhallad Rasem: “Ik probeer de geschiedenis van dit moment vast te leggen om aan latere generaties te tonen. Het is een vorm van archivering van wat een generatie van jonge mensen nu doormaakt. Niets in hun leven is nog normaal. De omgeving die ze nodig hebben om een normaal leven te leiden, bestaat niet meer. Ze hebben geen geld, geen job, geen toekomst. De meesten onder hen beginnen nu te begrijpen dat religie iets persoonlijks moet zijn en zich niet mag bemoeien met de organisatie van de samenleving. De oorlog, de haat en de angst hebben hun verlangens stuk gemaakt. Ze kunnen vaak niet meer zeggen wat ze willen. Ze discussiëren bijna uitsluitend over politiek, religie en oorlog, nauwelijks nog over zichzelf. Dit is de generatie die Irak opnieuw moet opbouwen. Maar hoe kunnen ze dat?”

“Misschien is de nood aan de heropbouw van een eigen identiteit voor mensen in een oorlogssituatie belangrijker dan de heropbouw van de kunst, maar in de constructie van een nieuwe identiteit en een nieuwe realiteit kan kunst een rol spelen. Kunst kan dan misschien niet de wereld veranderen, maar kunst kan wel de realiteit van één persoon veranderen”, aldus Mokhallad Rasem.

“In de workshop heb ik geprobeerd met fysieke oefeningen de dagelijkse patronen te doorbreken. Na de oefeningen begon ik met het stellen van eenvoudige vragen: Wie heeft honger? Wie heeft dorst? Je mocht alleen antwoorden door je hand op te steken. Daarna ging ik over naar vragen als: Wie heeft zijn vader verloren? Wie heeft een ontploffing meegemaakt? Wie wil wegvluchten uit Irak? Wie voelt zich dood? Telkens gingen bijna alle handen omhoog. Daarna heb ik hen gevraagd wat hun dromen zijn. Een jongeman zei dat hij nooit meer de roep Allah ou Akbar wilde horen. Iemand anders wilde met een blinde vrouw trouwen zodat ze de verschrikkingen van de werkelijkheid niet zou hoeven zien en gelukkig kon zijn. Op een bepaald ogenblik gingen ook de toeschouwers hun droom vertellen. Een elfjarig meisje dat haar vader had zien omkomen, zei dat ze droomde om met een man te trouwen die nooit zou sterven… De dromen zijn evenzovele pogingen om de stukgescheurde realiteit te herstellen.”

• vertoning documentaire: 50 min
• nagesprek: Mokhallad Rasem, Erwin Jans
• op donderdag 13 oktober Gie Goris,
• op vrijdag 14 oktober Lieven De Cauter

Gie Goris is sinds december 1990 voltijds actief in de mondiale journalistiek, eerst als hoofdredacteur van Wereldwijd (1990-2002), daarna als hoofdredacteur van MO* (2003 - vandaag). Hij bouwde een grote expertise op in cultuur en religie in het kader van conflict en menselijke ontwikkeling, interculturaliteit en mondialisering, islamisme sinds 9/11. Regionaal is hij gespecialiseerd in Azië (van Iran tot Indonesië, van Centraal-Azië tot Zuid-Azië), met de jongste jaren een grote focus op de regio rond Afghanistan.

Lieven De Cauter is filosoof, schrijver en activist. Hij schreef de voorbije jaren uitgebreid over (internationale) politiek, architectuur, de stad en de openbare ruimte. Hij publiceerde o.a. De Alledaagse Apocalyps. Van Nine-eleven tot de Arabische lente (2011), Entropic Empire. On the City of Man in the Age of Disaster (2012) en Metamoderniteit voor beginners. Filosofische memo's voor het nieuwe millenium (2015). Zijn activisme vertaalde zich onder andere in zijn publiek engagement voor de sans papiers. Als (mede)oprichter van het burgerinitiatief Brussels Tribunal - People vs. Total War Incorporated keerde hij zich openlijk tegen de militaire interventie van de Verenigde Staten in Irak.