The Angel of History

The Angel of History

Over de invloed van cultuurfilosoof Walter Benjamin en de pentekening Angelus Novus van Paul Klee op het werk van Tony Kushner.

 

PRIOR: We can’t just stop. We’re not rocks - progress, migration, motion is... modernity. It's ANIMATE, it's what living things do. We desire. Even if all we desire is stillness, it's still desire for. (… ) So we live past hope. If I can find hope anywhere, that’s it, that’s the best I can do. It’s so much not enough. It’s so inadequate, but… Bless me anyway. I want more life. (Angels in America, Perestroika)

Het werk van Tony Kushner uit de jaren tachtig en de vroege jaren negentig is sterk beïnvloed door denkers als Derrida, Kant, Marx en de Duits-Joodse cultuurfilosoof Walter Benjamin. 

In 1921 kocht Walter Benjamin een gewassen pentekening met kleurkrijt van Paul Klee, getiteld Angelus Novus. In 1940, kort voor zijn dood, schrijft Benjamin een tekst waarin de geheimzinnige engel expliciet aan bod komt, als boodschapper van de voorzienigheid of de Messias. 

"Er bestaat een schilderij van Paul Klee, dat Angelus Novus heet. Er staat een engel op afgebeeld die zo te zien op het punt staat zich te verwijderen van iets waar hij zijn blik strak op gericht houdt. Zijn ogen en zijn mond zijn opengesperd, hij heeft zijn vleugels gespreid. Zo moet de engel van de geschiedenis eruitzien. Zijn gelaat is naar het verleden gewend. Waar wij een reeks gebeurtenissen waarnemen, ziet hij één enkele catastrofe en daarin wordt zonder enig respijt puinhoop op puinhoop gestapeld, die hem voor de voeten geworpen wordt. De engel zou wel willen blijven, de doden tot leven wekken en de brokstukken weer tot een geheel maken. Maar zijn vleugels vangen de wind die uit het paradijs waait, een storm die zo hard is dat hij ze niet kan stuiten. Deze storm stuwt hem onweerstaanbaar voort, de toekomst in die hij de rug heeft toegekeerd, terwijl de stapel puin vóór hem tot aan de hemel groeit. Deze storm is wat wij vooruitgang noemen." (uit Walter Benjamin: Über den Begriff der Geschichte, these IX)

In zijn visioen beschrijft Benjamin hoe de allegorische engel achterwaarts de toekomst wordt ingeblazen door de storm van de vooruitgang. Benjamin is niet bang van de toekomst. In hetzelfde essay over de filosofie van de geschiedenis schrijft hij: “Het verleden voert een heimelijke aanwijzing met zich mee waardoor het naar verlossing verwijst (…). Zoals aan elke generatie die ons voorafgaat, is ons een zwakke Messiaanse kracht gegeven, waarop het verleden een claim heeft.” (uit Walter Benjamin: Über den Begriff der Geschichte, these II)

Tony Kushner: “Walter Benjamins les is: blijf ondanks alles vechten. Benjamin was van mening dat de mensheid, ondanks eeuwen van rampspoed, de plicht had een nog onbekende en misschien zelfs onheilspellende toekomst te betreden en actief vorm te geven. Zijn parabel is feitelijk een ode aan het leven, ondanks alles.” (Vrij Nederland, 9 oktober 2004, p76)

Ook interessante producties: