Radio Toneelhuis: radio die ondanks de lockdown, ondanks gesloten theaters, ondanks lege straten, ondanks afwezige kunst en kerstmarkten toch voor cultuur en amusement blijft zorgen. Vandaag brengen we een divers programma in onze radiostudio: Guy Cassiers geeft een inkijk in de twee projecten waaraan hij momenteel werkt. De artistieke ploeg van April geeft een voorsmaakje van de voorstelling, en Leonard Nolens leest voor uit eigen werk, een sneak preview van de voorstelling Nolens.

April

Achter de schermen wordt gewerkt aan April, een coproductie van Toneelhuis en de KOE die in april 2021 in première zal gaan in de Bourla. April is een regie van Guy Cassiers, met Katelijne Damen als April, Eelco Smits als nieuwsanker en Sabri Saad Elhamus als Tariq Aziz, rechterhand van Saddam Hoessein. Willem de Wolf schrijft de tekst en Erwin Jans doet de dramaturgie van de voorstelling.

April focust op de figuur van April Glaspie. In het begin van de jaren negentig van vorige eeuw was zij ambassadeur van Irak en de eerste vrouwelijke Amerikaanse ambassadeur in het Midden-Oosten. Zij zou Saddam Hoessein een vrijgeleide hebben gegeven om Koeweit binnen te vallen. Die agressie was de aanleiding tot de Eerste Golfoorlog, waarbij een internationale alliantie van landen onder leiding van de Verenigde Staten Irak binnenviel. Het was meteen het begin van een steeds dieper wordende kloof van onbegrip tussen het Westen en de Arabische wereld.

In het voorjaar van 2021 is het precies dertig jaar geleden dat de invasie plaatsvond, maar de trillingen ervan bepalen nog steeds de wereld waarin we leven. Niet in de laatste plaats omdat de live-verslaggeving van de oorlog door CNN ook het universum van de media en de globale berichtgeving voorgoed hertekende. Wie herinnert zich niet de infraroodbeelden van het bombardement van Bagdad waarmee de oorlog begon? Het zijn iconische beelden geworden.

In zijn tekst probeert Willem de Wolf vooral het vrouwelijke en het Arabische perspectief tegenover de wit-westerse perceptie en grootspraak in zijn tekst te onderzoeken. Guy Cassiers maakt gebruik van visuele technologie om met de footage van dertig jaar geleden een reconstructie te maken van de bronnen van de manipulerende media. Aan de toeschouwer om alle puzzelstukken samen te leggen en zijn eigen conclusies te trekken.

April is een tekst over een vrouw, een plichtsgetrouwe, conservatieve vrouw, een briljante diplomate in een door mannen gedomineerde wereld. Maar April is ook een tekst over een man, Tariq Aziz. Op zijn manier was ook hij een buitenstaander. Hij was een erudiet man, geen moslim, hij behoorde tot de christelijk-chaldeeuwse minderheid. Tegelijk was hij een overtuigd Arabisch nationalist en lid van de Baath-partij. Hij was een van de nauwste medewerkers van Saddam Hoessein. Hij vertegenwoordigt het Arabische perspectief op de Westerse interventie, maar legt tegelijk ook het falen van de Arabische wereld bloot. Tegelijk is April ook een tekst over onze veranderde houding tegenover de (overheids-) instituten en de media. Beide krijgen in onze alsmaar meer fact free en gepolitiseerd wordende wereld immers meer en meer een democratie-bewakende status aangemeten. 

In januari 2020 verbleef De Wolf drie weken lang in Washington D.C. om onderzoek te doen voor zijn tekst. Het verslag van zijn wedervaren kan u hier lezen.

Nolens

Intussen werkt Guy Cassiers samen met Behoud de Begeerte aan een eerbetoon voor Leonard Nolens, een van de belangrijkste nog levende Nederlandstalige dichters. In 1997 kreeg hij de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre en in 2012 de Prijs der Nederlandse Letteren. De Universiteit Gent gaf hem in 2018 een eredoctoraat. Zijn loopbaan omvat inmiddels meer dan vijf decennia. Nolens is een monument, en wordt geregeld genoemd als kanshebber voor de Nobelprijs voor Literatuur.

We zijn enorm vereerd dat Leonard Nolens speciaal voor Radio Toneelhuis een aantal gedichten wil komen voorlezen in onze studio in de Bourla.

Voor de voorstelling Nolens maakt Guy Cassiers een selectie van gedichten uit de bundels Bres (2007) en Zeg de kinderen dat wij niet deugen (2011). Iedere bundel van Leonard Nolens is een inventarisatie van zichzelf. Een stand van zaken. Een soort mentaal gezondheidsrapport. Een zelfportret. Een emotioneel jaarverslag. Maar in deze bundels meet Nolens ook de koorts van zijn en onze tijd. Het is een scherpe en harde afrekening met zijn generatie. Een nuchtere en tegelijk hartstochtelijke biecht en schuldbekentenis. 

De voorstelling wordt een dialoog tussen geprojecteerde beelden van Leonard Nolens die gedichten voorleest, Johan Leysen die op het toneel gedichten brengt en een live muziekuitvoering en gaat op 27 januari 2022 in première in de Bourla.

Zeg aan de kinderen dat wij niet deugen.
Zeg dat wij kinderen maken 's nachts
Om ze 's ochtends zachtmoedig te kraken, zeg
Aan de zoon als hij dwarsligt aan tafel en zingt
Om met liedjes zijn honger te stillen, zeg

Dat wij de muziek uit zijn mond zullen nemen,

Dat wij hem klein zullen krijgen met melk
En slaag, met zuurverdiend brood en examens.
Zeg dat zijn dorst de manieren moet leren
Van ons, een dwergvolk van vaders en moeders.
Wij hebben geen noten op onze zang.