Al enkele jaren vindt in IVCA – Intercultureel Vrouwencentrum Antwerpen – een leesclub plaats waar we specifiek boeken rond de thema’s ‘vrouwen en interculturaliteit’ lezen en bespreken. We zijn met een tiental enthousiast lezende dames, die ongeveer om de twee maanden samenkomen om telkens een ander boek te bespreken, hierbij geholpen door de stimulerende vragen van professioneel leesclubbegeleidster Marie-Jeanne Snoeckx van Leesweb vzw.
Een tijdje geleden werden we spontaan aangesproken door Maya Van Puymbroeck van het Toneelhuis: of we geen zin hadden om onze leeservaring te combineren met een toneelvoorstelling? Toneelhuis had enkele voorstellingen op basis van vrouwelijke auteurs op stapel staan, en we werden vriendelijk uitgenodigd om tegen kortingstarief eens in groep te komen kijken. We konden kiezen uit Half elf zomeravond  van Marguerite Duras en Orlando van Virginia Woolf. Het voorstel werd in de groep gegooid en met veel enthousiasme ontvangen. We kozen voor Half elf zomeravond van de – voor de meesten van ons nog onbekende – Franse schrijfster Marguerite Duras. Eerst zouden we het boek lezen, dan gaan kijken, en vervolgens alles bespreken tijdens een volgende leesclub-bijeenkomst.

Het boek zelf bleek vrij dun, maar niet zo evident proza. De plot zelf is vrij eenvoudig: een Frans koppel, Pierre en Maria, dat op vakantie is in Spanje samen met dochtertje Judith en Maria’s vriendin Claire, strandt ten gevolge van een onweer in een klein Spaans dorpje, dat in rep en roer staat omdat ene Rodrigo Paestra net zijn vrouw en haar minnaar heeft vermoord en op de vlucht is voor de politie. De spil van het verhaal is Maria, die worstelt met een alcoholverslaving en vermoedt dat haar man haar bedriegt met haar vriendin, en die een fascinatie voor Rodrigo en zijn misdaad ontwikkelt. Toevallig of niet spot ze hem ’s nachts op het dak van een huis, waarna ze helpt hem te ontsnappen door hem in haar auto te laden en buiten het dorp af te zetten in een veld. Dit verhaal vormt de achtergrond voor Duras’ bespiegeling over een vrouw die worstelt met zichzelf, haar relatie en haar leven; een persoonlijke strijd die zich weerspiegelt in de dramatische beschrijvingen van het dreigende onweer, de drukkende warmte en de koortsachtige jacht op Rodrigo Paestra.
Het boek zelf bleek enigszins stroef om te lezen – wat deels ook aan de vertaling bleek te liggen – en bij momenten moeilijk te volgen door de suggestieve schrijfstijl, waarbij achterliggende motivaties en achtergronden van de personages ongezegd bleven en veel aan de verbeelding van de lezer wordt overgelaten. We vroegen ons dan ook af hoe een dergelijk verhaal kon omgezet worden in een boeiende toneelvoorstelling, die immers staat of valt met de tastbaarheid van de personages en de levendigheid van de dialogen…

We waren dan ook zeer aangenaam verrast door hoe regisseur Bart Meuleman met verve geslaagd bleek te zijn in deze moeilijke opdracht. Op een zeer minimalistisch ingevulde scène werd de sfeer van het verhaal eenvoudig, maar krachtig uitgedrukt door niet meer dan het spel van lange, beweeglijke witte gordijnen, een perfect uitgekiende belichting en een soms subtiele, dan weer naar de keel grijpende muzikale begeleiding. Pierre, Claire en de zwijgzame Judith verdwenen en verschenen op het toneel, als de enigszins afstandelijke, maar tegelijk medeplichtige toeschouwers van Maria’s emotionele reis. Maar het stuk zelf werd het meest en op magistrale wijze gedragen door de vertolking van Ariane van Vliet, die Maria neerzette als een ontketende leeuwin die – net op het punt gekomen waarin het haar allemaal niet meer kan schelen – haar leven opnieuw in handen neemt na haar ontmoeting met de ongrijpbare – en eveneens prachtig neergezette - Rodrigo Paestra. De Maria op het podium was dan ook een echt personage van vlees en bloed geworden, dat nu eens medelijden, dan weer irritatie opriep, maar wiens wanhopige monoloog niettemin danig wist te ontroeren.

Onze leesclub wist zowel het boek als de voorstelling dan ook sterk te appreciëren. Graag wensen we dan ook onze dank te betuigen aan het Toneelhuis dat dit mogelijk maakte voor ons: een prachtige ervaring, dubbel en dik de moeite waard!