“Vroeger hadden we kunstenaars met een beter oog voor schoonheid.”

Als we bovenstaande, nieuwe riedel van Peter De Roover maar lang en met genoeg pauzes tussenin herhalen, wordt dit vanzelf door velen overgenomen en binnenkort ook een Nieuwe Waarheid. Het was Ico Maly die mij in zijn boek Analyse van een politieke ideologie in 2012 (!) al duidelijk maakte hoe dat werkt: je laat een controversiële uitspraak zoals bijvoorbeeld: “België is eigenlijk een land met twee democratieën” een eerste keer vallen in … zeg maar 2004. Iedereen gaat metéén op z’n achterste poten staan en dus: blijf even stil en hou je gedeisd, maar even later strooi je die riedel in vele vormen en op vele plekken terug rond totdat die zichzelf bewijst en iedereen het gewoon herhaalt als was dit nooit anders geweest: “België is eigenlijk een land met twee democratieën” is een feit geworden, zélfs al is dat simpelweg fake news: in een democratie deelt men dezelfde grondwet en eenzelfde juridisch systeem en tot nader order delen Vlamingen en Walen beide.

Het was de alerte, scherpe en onbevreesde journaliste van le Soir, Béatrice Delvaux, die het vrijdag 15/11 in De Afspraak opnam voor de Vlaamse kunstenaars. Zij vertelde hoe diep zij en vele van haar Franstalige (!) collega’s, vrienden en kennissen geraakt waren door de beslissing van de Vlaamse Regering die bij monde van Jan Jambon nog maar eens gaat snijden in het al erg krappe budget voor cultuur. Maar ook in dat van welzijn, de gezondheidszorg en het onderwijs, de kwetsbare pijlers van onze samenleving.

Zij legde uit hoe inspirerend de hedendaagse Vlaamse artiesten zijn. Niet enkel voor hun collega’s aan de andere kant van de taalgrens, maar ook voor het gewone publiek daar. Het was een interventie die mij erg raakte, misschien ook omwille van het feit dat er zo weinig van deze complimenten worden gegeven aan kunstenaars en zeker van kunstenaars aan elkaar. Prijzen zijn er genoeg. Vele van de Vlaamse (podium-) kunstenaars hebben hun kasten vol staan met internationale erkenningen, maar ondertussen deinzen we er – onder het mom van we moeten toch vooral scherp en kritisch blijven – niet voor terug om met behoorlijk wat dédain regelmatig aan nestbevuiling te doen.

In die zin is de splinterbom die de Vlaamse regering vorige week liet ontploffen misschien meteen ook een goeie gelegenheid voor ons om mekaar eens liefdevol in de ogen te kijken. Te zien dat er op zovele fronten óók hárd en geëngageerd wordt gewerkt om schoonheid te creëren. Zowel in de kleine, middelgrote en grote huizen, als bij de amateurs, de (semi-) professionelen én … in de opleidingen. Een speciale mérite verdienen de socio-culturele en cultureel artistieke projecten die vaak het vuile werk opkuisen waarop de politiek nalaat om juiste antwoorden te formuleren en voldoende ondersteuning te bieden.

Kunstenaars hebben een huidje te weinig zo wordt gezegd en staan dus met een grote gevoeligheid in het leven. Zij kunnen ons iets vertellen over wat ons in onze dagelijkse beslommeringen en aan ons dagelijks oog ontsnapt. Vertrouw er op, best heren (!) Jambon, De Roover, Meremans, Van Grieken, (Filip) Brusselmans en Van Langenhove, dat onder de kunstenaars van vandaag, die u misschien nu als provocerend ervaart, het erfgoed van morgen bevindt.

U vroeg een voorstel van de sector: ik ben blij te lezen dat de vereniging van Vlaamse museumdirecteurs aangeeft dat een museum voor de Vlaamse geschiedenis volgens hen compleet overbodig is (daardoor komt misschien metéén het geld vrij dat u wenst te besparen?), want inderdaad, de Vlaamse geschiedenis en de Vlaamse identiteit, die representeren zij al járen, net zoals vele andere kunstinstellingen. En die Vlaamse identiteit is ondertussen al lang multicultureel, dus nee, de multiculturele samenleving is niet mislukt, ze is een feit. Al meer dan 30 jaar spreek ik – net zoals vele mensen die in de kunstensector werken – dagelijks wel drie talen door elkaar. Het was mijn vrouw (van Afrikaanse origine) die mij in dat verband via één van haar zelfgemaakte liederen een héél interessante riedel meegaf:

My roots are not where I come from, but where I go to.

U mag hem gebruiken, vertelt ze mij. En ze hoeft geen auteursrechten.

Maar genoeg poëzie nu, want geld, dáárover moet het gaan. Het geld van de belastingbetaler. Dat zijn apropos onder andere ook wijzelf, de kunstenaars. Waar moet dat geld aan worden besteed? Dat de politiek daarin keuzes maakt, kan ik volgen. En zelfs al zou ikzélf ándere keuzes maken (bv. geen miljarden voor nieuwe gevechtsvliegtuigen, minder of geen subsidies aan de banken, lagere uittredingsvergoedingen voor parlementairen of CEO’s …), ik heb inmiddels begrepen dat voortschrijdend inzicht tijd vraagt. Maar iedereen is het er ondertussen over eens dat investeringen in jong talent nodig zijn om onze toekomst te garanderen.

Ik herhaal ze vaak, de uitspraak van de schrijver Amin Maalouf: in tijden van crisis is het belangrijk zwaar te investeren in Onderwijs en Cultuur want we kunnen er niet van uitgaan dat creatieve voorstellen en oplossingen zullen komen van de banken en het bedrijfsleven.

Ik kom net zoals Anne Teresa De Keersmaeker en Ivo Van Hove uit de generatie die zonder de (financiële) steun maar ook van de koppigheid van enkele theaterdirecteurs die hun publiek verplichtten om naar ongemakkelijk werk te kijken, nooit zou staan waar ik nu sta.

Het publiek, daar wil ik het ook graag over hebben. Het klopt dat musea, theaters en concertzalen opnieuw druk bezocht worden. Als je – zoals wijzelf – een voorstelling meer dan honderd keren speelt in stampvolle zalen met gemiddeld 600 tot 900 toeschouwers, in De Munt zowel als in het Cultureel Centrum van Bornem (een gewéldige plek trouwens), St. Niklaas, of in Charleroi, Bergen en Namen, dan denk ik dat je uiteindelijk niet echt meer voor een bevoorrechte elite speelt.

Zelf ga ik vaak mee op tournee en ik ontmoet ook de gewone mensen die naar de voorstellingen komen kijken. Die zijn van alle leeftijden en van alle slag en stel u voor … ik heb zelfs fans die voor jullie partijen stemmen.

Ik nodig u uit . Ga toch eens kijken naar het werk van Ontroerend Goed, Platform K, Alexander Vantournhout, Ivo Van Hove, Benjamin Verdonck, Anne Teresa De Keersmaeker, Serge-Aimé Coulibaly, LOD muziektheater, Ehsan Hemat, Lisaboa Houbrechts, Siamese Cie, Chokri Ben Chikha, Villa Voortman, Liesbeth Gruwez, FC Bergman, Jan Martens/Grip, Kabinet K, Bollylicious, Sidi Larbi Cherkaoui, Orka, Lisi Estaras/Monkeymind, Kloppend Hert, Meg Stuart, Hof Van Eede … (en dat is nog maar een fractie van wat we dit jaar op onze podia zagen … ) en laat u verrassen door de gigantische hoeveelheid schoonheid die zij u presenteren. U zal het misschien niet direct herkennen maar ik doe u nóg een riedel cadeau die mijn vader zaliger mij vaak opzegde: ge moet minstens drie keer naar iets gaan kijken vooraleer ge moogt zeggen dat het lelijk is.

Alain Platel
gepubliceerd op de website van les ballets C de la B 

#stateofthearts
#thisisourculture
#zezullenonsniettemmen