wij leven in een tijdperk waarin de mens
een bepalende invloed heeft op
de atmosfeer, de lithosfeer, de biosfeer, de cryosfeer, de oceanen enzovoort
niet voor niets noemen we dit het antropoceen
het tijdperk waarin de mens als maat en middelpunt geldt voor alle dingen

terzelfdertijd dringt langzaamaan het besef tot ons door
dat wij, de dieren en de dingen
deel uitmaken van een hypercomplex en kwetsbaar systeem
dat eens uit evenwicht gebracht ons voortbestaan hier op aarde
aanzienlijk bemoeilijkt dan wel onmogelijk maakt

ook weten wij
al valt het moeilijk te bevatten
dat dit voortbestaan als dusdanig
nauwelijks van enige betekenis is
in een universum
dat hoe het er naar uitziet
nog wel enkele lichtjaren lang uitdijdt

hoe geef ik de mensen de dieren en de dingen rondom mij een plaats
hoe bied ik ze bestaansrecht, inspraak,
hoe betuig ik ze respect
en hoe past deze relatie in een groter geheel

om dat uit te zoeken
ben ik van plan
om een groot planetarium te maken van plakband, ijzerdraad en karton
waarin naast sterren en planeten
ook een paar dingen en dieren voorbij zullen vliegen
en heel even, wie weet, een echte mens

want vroeger kon het handelen van die mens
zonder al te veel moeite
onderscheiden worden van de rest.
zoals je in een theater
het gebouw en de coulissen kunt vergeten
om je te concentreren op de intrige.

maar vandaag zijn het decor, de coulissen,
het achtertoneel, de toneeltoren, het hele gebouw
de scène opgeklommen en betwisten
ze de acteur zijn hoofdrol.

langzaamaan dringt tot ons door
dat we zo niet verder kunnen
maar hoe dan wel
want binnen de grenzen van ons huidig systeem
betekent een andere weg inslaan
steevast
achteruitgaan
en veel enthousiasme zullen we niet oogsten
met het vooruitzicht op minder

misschien
moeten we niet langer aan vooruitgang denken
maar aan iets als voorspoed

zijn of niet zijn
dat is de vraag
of het nobeler is te lijden onder alles wat het wrede lot je toeslingert
of om de wapens op te nemen tegen een zee van zorgen
en er al vechtend een einde aan te maken

een grote toverdoos

daarin
een openingsdans
een mens een dier een ding
naast elkaar
een dier een ding
een ding een mens een dier
naast elkaar
een laatste wals

een kamer, nog een kamer
een tunnel, een doorkijk, een gat
een deur
natuurlijk ook een deur
luiken die opengaan en toe, kleuren die verglijden,
vlakken die verdwijnen
en touwtjes, altijd touwtjes

een vorm worden, een lijn, een punt, een kleur
verandering worden,
weifelen, afbreken, opnieuw beginnen
kleiner worden
alsmaar kleiner worden
alles worden

de voorstelling heet
de tijger eet de zebra en de vogel vliegt verschrikt weg

de voorstelling wordt een treurig lied
over de mens naast de dingen naast de dieren
en alles rondomrond
al blijven de maan en de grote beer
(die ook meedoen)
er behoorlijk onverschillig onder

Benjamin Verdonck, seizoenspresentatie 6 mei 2019